Τα Ιωάννινα

Ιωάννινα με μια ματιά

Αναπαραγωγή Βίντεο

Τα Ιωάννινα, γνωστά και ως Γιάννενα ή Γιάννινα, είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη του Νομού Ιωαννίνων και της Ηπείρου, με πληθυσμό 65.574 κατοίκους για την πόλη και 111.740 κατοίκους για το διευρυμένο Δήμο Ιωαννιτών (2011). Βρίσκονται στο βορειοδυτικό κομμάτι της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο κέντρο του ομώνυμου λεκανοπεδίου. Είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας με πλούσια πολιτιστική παράδοση και σύγχρονες αναπτυξιακές επιχειρήσεις. Στα Ιωάννινα εδρεύει το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με πάνω από 20.000 φοιτητές. Μεταξύ των πολυποίκιλων γεωγραφικών χαρακτηριστικών της περιοχής ξεχωριστή θέση κατέχει η λίμνη Παμβώτιδα, που παράκειται της πόλης. Βρίσκονται 450 χιλιόμετρα (280 μίλια) βορειοδυτικά της Αθήνας, 290 χιλιόμετρα (180 μίλια) νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης και 80 χλμ (50 μίλια) ανατολικά του λιμανιού της Ηγουμενίτσας στο Ιόνιο Πέλαγος.

Τα Ιωάννινα συνορεύουν με την Αλβανία στα βόρεια, τις περιφερειακές μονάδες της Καστοριάς στα βορειοανατολικά, των Γρεβενών και των Τρικάλων στα ανατολικά, την Άρτα στα νοτιοανατολικά, της Πρεβέζης στα νότια και της Θεσπρωτίας στα νοτιοδυτικά και δυτικά.

Είναι μια ορεινή περιοχή, που κυριαρχείται από τα βουνά της Πίνδου, που καλύπτουν το ανατολικό τμήμα της περιφερειακής μονάδας. Οι κύριες υποπεριοχές της Πίνδου είναι από βορρά προς νότο: Γράμμος, Σμόλικας (2.637 μ, το υψηλότερο της Πίνδου), Τύμφη, Λύγκος, Λάκμος και Αθαμανικά. Τα χαμηλότερα βουνά του Ξηροβουνίου βρίσκονται στο νότο και ο Τόμαρος στα νοτιοδυτικά.

Η λίμνη των Ιωαννίνων είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ηπείρου. Αρκετοί μεγάλοι ποταμοί έχουν την πηγή τους στην περιφερειακή ενότητα Ιωαννίνων, συμπεριλαμβανομένων του Αώου, του Αράχθου και του Αχέροντα.

Ιστορία

Η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά τον 9ο αι. ως επισκοπή, ωστόσο άλλοι πιστεύουν ότι ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Τον 13ο αι. ήταν μια σημαντική πόλη του Δεσποτάτου της Ηπείρου και γνώρισε οικονομική ανάπτυξη που συνεχίστηκε και τους επόμενους αιώνες. Το 1430 η πόλη παραδόθηκε στους Τούρκους στο πλαίσιο συμφωνίας. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, αρχές του 20ου, η πόλη έγινε το κέντρο της επικράτειας του Αλή πασά, η περίοδος της ηγεμονίας του οποίου συμπίπτει με τη μεγαλύτερη οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής. Θησαυροί της ιστορίας της πόλης είναι τα μνημεία της: Το Κάστρο, τα Μοναστήρια του Νησιού με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες, το τουρκικό τζαμί, τα παλιά αρχοντικά και η Εβραϊκή Συναγωγή.

Άξιο αναφοράς είναι το νησάκι της λίμνης (νήσος Ιωαννίνων), στο οποίο βρίσκεται μικρός οικισμός και διάφορα μνημεία και αξιοθέατα, όπως η τελευταία κατοικία του Αλή Πασά. Το «νησί της λίμνης» ή αλλιώς «νησάκι των Ιωαννίνων» έχει περίπου 250 κατοίκους, μία κοινότητα κυρίως ψαράδων. Τα καραβάκια χρειάζονται μόλις 10 λεπτά για να διασχίσουν την απόσταση και φεύγουν απ’ τις αποβάθρες του κάστρου, το καλοκαίρι, κάθε μισή ώρα.

Αξιοθέατα και μουσεία

Μουσείο Αργυροτεχνίας: στο κάστρο των Ιωαννίνων (Ιτς Καλέ), με εκθέματα που αναφέρονται κατά βάση στη μεταβυζαντινή περίοδο, από τον 15ο αιώνα και έπειτα. Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει εκθέματα που αναφέρονται στην ιστορία και την τεχνολογία της αργυροτεχνίας στην Ήπειρο ανακαλύπτοντας παραδοσιακές τεχνικές μορφοποίησης και διακόσμησης αργυρών αντικειμένων. Κομψοτεχνήματα με περίτεχνες λεπτομέρειες, όπως κοσμήματα, όπλα και πολεμική εξάρτυση, ασημικά του σπιτιού και προσωπικά είδη είναι μερικά από τα αντικείμενα της συλλογής. Στο χώρο του μουσείου είναι εγκατεστημένα διαδραστικά ψηφιακά παιχνίδια, ενώ παράλληλα εκπονούνται εκπαιδευτικά προγράμματα, φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, οργανώνονται εκδηλώσεις, και αναπτύσσονται δράσεις πολιτισμού.
Αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων, Πλατεία Λιθαρίτσια. Περιλαμβάνει αρχαιολογικά ευρήματα και των 4 νομών της Ηπείρου. Ανακαινίσθηκε τα έτη 2008-2010 και έχει πλέον ποιοτική εργονομική διάταξη εκθεμάτων. Με την ίδρυση των νέων αρχαιολογικών Μουσείων Άρτας, Νικόπολης (Πρέβεζα) και Ηγουμενίτσας, τίθεται πλέον στο τραπέζι το ερώτημα της επιστροφής όλων των εκθεμάτων των άλλων Νομών, πλην αυτών του Νομού Ιωαννίνων.
Κάστρο Ιωαννίνων: Το επιβλητικό κάστρο των Ιωαννίνων με τα κτίρια κυρίως της ύστερης οθωμανικής περιόδου, χτισμένο το 528 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, είναι μία ολόκληρη πολιτεία από μόνο του. Μέσα στα τείχη αυτής της πολιτείας προόδευσε η πνευματική ζωή της πόλης και συνεχίζει να προοδεύει μέχρι σήμερα. Πολλά είναι τα κτίσματα που μπορεί κανείς να θαυμάσει μέσα στο κάστρο: Περιέχει το Φετιχέ Τζαμί, τον Τάφο του Αλή Πασά και το Βυζαντινό Μουσείο, όπως και το Μουσείο Αργυροτεχνίας. Το Φετιχέ Τζαμί το έτος 2012 δεν είναι επισκέψιμο. Το όνομά του σημαίνει Τζαμί της Κατάκτησης και χτίστηκε το 1430 πάνω στα ερείπια ενός βυζαντινού ναού. Αρχικά ήταν ξύλινο, μετά όμως το 1611 ξαναχτίστηκε πέτρινο. Την τελική μορφή την πήρε από τον Αλή Πασά το 1795.
Βυζαντινό Μουσείο: Στεγάζεται σε κτίριο που ανοικοδομήθηκε στα ερείπια του σεραγιού του Αλή -Πασά, το οποίο καταστράφηκε ολοκληρωτικά το 1870 από πυρκαγιά. Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 1995 με σκοπό να διαφυλάξει τα ευρήματα της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου, που χρονολογικά καλύπτουν την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Επίσης το Μουσείο, εκτός από την έκθεση των συλλογών του, αποτελεί και πολιτιστικό κέντρο, αφού φιλοξενεί μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, περιοδικές εκθέσεις κλπ. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά γλυπτά, ευρήματα από την Άρτα, κεραμικά, βιβλία, Χριστιανικές εικόνες και αξιόλογη συλλογή αργυροχοΐας.
Τέμενος Ασλάν Πασά (έτος 1618). Σήμερα στεγάζει το τριπλό Δημοτικό Μουσείο. Ελληνικό Τμήμα, Εβραϊκό Τμήμα και Μουσουλμανικό τμήμα. Το Δημοτικό Μουσείο στεγάζεται στο Ασλάν Τζαμί, που βρίσκεται στην Ακρόπολη των Ιωαννίνων εντός του Κάστρου, που χτίστηκε το 1618 από τον Ασλάν πασά. Στο Μουσείο εκτίθενται τοπικές ενδυμασίες, υφαντά, ξυλόγλυπτα, είδη αργυροχοΐας και άλλα, ενώ το έκθεμα που ξεχωρίζει είναι το Δαμασκηνό σπαθί του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Επίσης στον περίβολο του μουσείου σώζονται τάφοι επιφανών Τούρκων, καθώς επίσης και ο τάφος του Ασλάν πασά. Ακόμη έξω από το Μουσείο βρίσκονται κανόνια και μπάλες της εποχής εκείνης.
Το Μουσείο Φωτίου Ραπακούση: Βρίσκεται στο κτιριακό συγκρότημα του Τεμένους Ασλάν Πασά, στη βορειοδυτική ακρόπολη του κάστρου των Ιωαννίνων. Ο Δήμος Ιωαννιτών, με αμοιβαία σχέση παραχώρησης μεταξύ αυτού και του συλλέκτη, φιλοξενεί τη συλλογή στους χώρους του, από το 2000. Το ενέταξε έτσι στο πολιτιστικό δυναμικό του και λειτουργεί σήμερα παράλληλα με το Δημοτικό Λαογραφικό & Εθνογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται μέσα στο Ασλάν Τζαμί. Ολόκληρη η συλλογή περιλαμβάνει 6.000 αντικείμενα, που κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: Όπλα με τα εξαρτήματά τους, κοσμήματα του 18ου και του 19ου αιώνα, Διάφορα, Κεραμικά (ισλαμικής τέχνης, αγγειοπλαστικής τέχνης του ελληνικού χώρου, Τσανάκ Καλέ)
Οθωμανική Βιβλιοθήκη, μη επισκέψιμο εγκαταλελειμμένο κτίριο.
Οικία Χουσεΐν Ματέι ή οικία Δεσπότη. Σήμερα είναι ερείπιο.
Οθωμανικό Τέμενος Βελή Πασά
Μουσείο Προεπαναστατικής Περιόδου
Ιστορικό Κέντρο των Ιωαννίνων
Στοά Λούλη: Στο εμπορικό αυτό κέντρο συνυπήρχαν, για πολλά χρόνια, οι τρεις θρησκευτικές εθνότητες της πόλης, Χριστιανοί, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι. Αρχικά η Στοά λειτουργούσε ως χάνι και στη συνέχεια μετατράπηκε σε εμπορικό κέντρο.
Η Δημοτική Πινακοθήκη των Ιωαννίνων στεγάζεται από το 2000 στο νεοκλασικό κτίριο Πυρσινέλλα, το οποίο κτίστηκε το 1890. Ο Βασίλειος Πυρσινέλλας, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος Ιωαννίνων, διέθεσε ολόκληρη την κινητή και ακίνητη περιουσία του το 1958 στο δήμο Ιωαννιτών. Το 1960 δημιουργήθηκε η πρώτη Δημοτική Περιφερειακή Πινακοθήκη στην Ελλάδα, που κατ’ αρχάς λειτούργησε στο κτίριο Μελά μέχρι τη μεταστέγασή του στη σημερινή της στέγη. Τα έργα της συλλογής της Πινακοθήκης ανήκουν στους μεγαλύτερους Νεοέλληνες, ζωγράφους και γλύπτες, τα οποία συγκεντρώθηκαν με αγορές και δωρεές από διάφορους συλλέκτες και καλλιτέχνες. Περιλαμβάνονται 500 περίπου έργα, πίνακες, σχέδια, χαρακτικά, εικόνες και γλυπτά.
Το σπήλαιο Περάματος βρίσκεται 4 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων, μήκους περίπου 830 μέτρων και εκτάσεως περίπου 14400 τ.μ. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από κατοίκους της πόλεως που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς των ιταλικών αεροπλάνων το 1940.
Η Αρχαία Δωδώνη: Το θέατρο και το Μαντείο, βρίσκεται 22χλμ νοτίως των Ιωαννίνων. Το θέατρο της Δωδώνης είναι από τα μεγαλύτερα και καλύτερα σωζόμενα αρχαία ελληνικά θέατρα, με χωρητικότητα περίπου 18.000 ατόμων. Αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα του ιερού της Δωδώνης και για τον επισκέπτη, που έφθανε από το νότο, ήταν το εμφανέστερο μνημείο, που δέσποζε στο χώρο με τις καμπύλες επιφάνειες και τους επιβλητικούς αναλημματικούς τοίχους του. Κατασκευάσθηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα, στο πλαίσιο του φιλόδοξου οικοδομικού προγράμματος που πραγματοποίησε ο Πύρρος, βασιλιάς της Ηπείρου, προκειμένου να αναμορφώσει το πανελλήνιο ιερό και να του δώσει μνημειακό χαρακτήρα.

Κοντινές εξορμήσεις

Τα Ζαγοροχώρια: Είναι μια από τις πιο ξακουστές περιοχές του Νομού Ιωαννίνων. Αποτελούνται από 46 χωριά, σκορπισμένα στα βουνά Βορειοανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων και αποτελούν αγαπημένο προορισμό για πολλούς επισκέπτες. Γραφικά, παραδοσιακά με ξεχωριστή φυσική ομορφιά και σπάνια αρχιτεκτονική μαγεύουν και γοητεύουν κάθε επισκέπτη. Κατά την επίσκεψη σας στα Ζαγοροχώρια αξίζει να θαυμάσετε την φανταστική θέα από την Χαράδρα του Βίκου και να απολαύσετε την ομορφιά της φύσης αλλά και να γευτείτε την τοπική κουζίνα ξακουστή για τις πολλές και πεντανόστιμες πίτες της.
Το Μέτσοβο: Είναι μια από τις πιο γραφικές περιοχές που μπορεί αλλά και πρέπει να επισκεφτεί κανείς. Μαγευτικό τοπίο, γεμάτο πράσινο διατηρεί έντονο το παραδοσιακό στοιχείο. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς την Πινακοθήκη του Ευάγγελου Αβέρωφ τα έργα της οποίας φανερώνουν την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Ανάμεσα στα έργα υπάρχουν γλυπτά μεγάλων καλλιτεχνών αλλά και μια μεγάλη συλλογή Ελλήνων ζωγράφων.
Η Κόνιτσα: Βόρεια των Ιωαννίνων, σε απόσταση 50 περίπου χιλιομέτρων, βρίσκεται η γραφική Κόνιτσα και ο ποταμός Αώος.
Τα Τζουμέρκα: Ένα δίκτυο από εντυπωσιακά χωριά , παραδοσιακά τα οποία είναι περικυκλωμένα από βουνά και χαράδρες και αυτό είναι που κάνει την περιοχή ξεχωριστή. Τα καθαρά ποτάμια, τα πέτρινα γεφύρια αλλά και επιβλητικές εκκλησίες και τα μοναστήρια συνθέτουν μια εικόνα ειδυλλιακή. Η Μονή Κηπίνας είναι το πιο εντυπωσιακό μοναστήρι που υπάρχει στην Ήπειρο καθώς βρίσκεται κρεμασμένο σε ένα βράχο και η πρόσβαση γίνεται από μια κρεμαστή γέφυρα.

Ιωάννινα με μια ματιά